De distillery

De Mortlach distillery ligt in het hartje van de Speyside, in Dufftown. Het is eigendom van Diageo en ze gebruiken Mortlach whisky in verschillende Johnnie Walker varianten als belangrijk ingrediënt. Ze staan te boek als “The beast of Dufftown”
Ze hebben een standaard line up van een 12, 14, 16 en 20 jarige variant, allemaal op een alcoholsterkte van 43,4% ABV. De 14-jarige was alleen als Travel Retail exclusive te verkrijgen, maar die is inmiddels ook op de vrije markt verkrijgbaar.

De geschiedenis

De distillery is opgericht in 1823 en was daarmee de eerste en enige legale distillery van Dufftown. Dat duurde tot 1887, toen de Glenfiddich distillery opgericht werd. 
De Excise Act werd in 1823 ingevoerd, de Mortlach distillery bestond daarom hoogstwaarschijnlijk al eerder…maar alleen niet legaal.
De productie was in het begin zo’n 200 liter per week, dat is een bourbon barrel vol. Het ging echter in kleinere vaten, van ± 40 à 50 liter en die werden op de rug van een pakezel gebonden om zo via de ruige paadjes de lokale uitbaters te bereiken.
De eerste vijftig jaar waren wel een beetje turbulent bij Mortlach. De distillery ging van hand tot hand en is zelfs even een brouwerij geweest. Tot in 1867, toen werd George Cowie eigenaar. Hij heeft veel betekend voor de naam Mortlach. Daardoor staat zijn naam nog steeds vermeld op de verpakking: “George Cowie & son, licensed distillers”.
Een van de meest revolutionaire innovaties die hij samen met zijn zoon heeft ingebracht is de installatie om de whisky 2,81 keer te distilleren. Dat was in 1896, hetzelfde jaar dat de  ‘Strathspey Line’ spoorlijn tot Dufftown ging. Een jaar later kreeg de distillery -als een van de eerste in de regio- elektriciteit.
In 1923 kocht Johnnie Walker de distillery, die later onder de hoede van Diageo kwam.

2,81 x gedistilleerd?

Mortlach is een bijzondere whisky, deze whisky wordt namelijk 2,81 keer gedistilleerd. Ze hebben drie wash stills en drie spirit stills. De stills staan in drietallen opgesteld en hebben allemaal een andere vorm en capaciteit. Hierdoor krijg je verschillende karakters, alsof je drie verschillende distillery’s in één huis hebt staan.
Nu wordt het even technisch, hoe distilleren ze hun spirit 2,81 keer?
Ze distilleren meerdere delen die ‘geblend’ worden. Het eerste deel is de combinatie van wash still #3 en spirit still #3 om een ​​moutig destillaat te creëren.
Wash stills #1 en #2 werken als een paar, wat een beetje ongebruikelijk is. Alle runs uit deze twee stills zijn verdeeld in helften, de heads en de tails. De eerste helft van de output van wash stills #1 en #2 zijn de low wines, de lichtere helft. Deze worden door spirit still #2 geleid, waardoor een licht, bloemig destillaat ontstaat.
De zwaardere helft van wash stills #1 en #2 wordt één keer door spirit still #2 gehaald, maar er worden geen cuts gemaakt (geen heads, heart of tails). Alles wat door de stills is gegaan, krijgt een tweede run, maar dan met de tails van wash stills #1 en #2. De rijkere helft en de zwaardere helft worden nog rijker en voller.
Omdat spirit still #1 klein is en bijna helemaal gevuld wordt, heeft de alcoholdamp maar weinig kopercontact. De twee runs hebben daardoor geen ‘reinigend’ effect op de te lichte alcoholen, daarom worden hier ook geen cuts gemaakt. Alles wat uit de tweede run komt, krijgt een derde run met de heads van wash stills #1 en #2, omdat het op dit punt veel te dik en veel te stroperig is geworden. Daar wordt de heart uitgehaald. Vervolgens wordt er bij elke derde run een heart-cut genomen van spirit still #1.

Mortlach gebruikt wurm tub condensors en het koelwater is 10 graden Celsius. Dat betekent dat zodra de damp het koper raakt, het weer vloeibaar wordt. Als de spirit in vloeibare vorm is, kan het koper zijn werk niet meer doen. Elk onderdeel in dit productieproces is precies gekalibreerd om het kenmerkende Mortlach karakter te creëren. Dit hele procedé is berekend op 2,81 distilleren…snap je het nog?

Wat zit er in de fles?

Deze whisky is een ode aan de kleinste maar meest essentiële spirit still, “the Wee Witchie”. Die still heeft een korte, platte onderkant en een puntige Lyne arm. Daarmee ziet die er een beetje uit als een heksenmuts.

De whisky heeft een alcoholpercentage van 43,4% en heeft volledig op ex-sherryvaten en ex-bourbonvaten gerijpt. De sherryvaten zijn van zowel Amerikaans als ook Europees eikenhout.
Ik heb er een vergrootglas bij moeten nemen, maar er staat op de verpakking dat er een kleurstofje is gebruikt. Vanwege de alcoholsterkte van minder dan 46%, denk ik dat de whisky ook gekoeld gefilterd is.

De beleving van deze whisky?

De kleur is rood koper…maar wel een beetje nep dus.
De geur is heel zacht en zoet. Fruit (perzik, pruim), noten, iets van muesli en een hint van toffee.
De smaak is ook heel zacht, vol en warmend. Weer is het fruit dat ik als eerste proef, maar geen perzik of pruimen. Ik vind het lastig om te duiden welk fruit het wel is…
Ik proef ook koffie, olijfolie en een zilte achtergrond. De smaak waar Mortlach om bekend staat komt naar voren als de whisky wat langer in de mond zit, vlezig. Dat klinkt misschien niet whisky-ig en misschien ook niet lekker…maar dat is het wel. Er zit ook een weem van donkere chocoalde in, samen met een hint van hout.De afdronk is verrassend lang. Ook in de afdronk proef ik fruit, maar nu is het heel zoet. Ook de noten komen weer naar voren. de smaken ebben langzaam uit…heel langzaam.

Wauw, deze whisky mag niet ‘instap-whisky’ heten, wat een pareltje is dit. Heerlijk, ik ga deze vaker kopen…wauw!